هشت مرحله طلایی مطالعه

خیلی از آدمها از فواید خواندن یه کتاب خوب خبر دارند. با روزی ۱۰ دقیقه کتاب خواندن، شما میتوانید وارد یک دنیای جدید بشوید، و با یاد گرفتن چیزهای جدید از این دنیا، زندگی خودتان رو بهبود ببخشین اما کمتر زمانی بوده است که به ما یاد بدهند چطور مطالعه کنیم. قصد داریم در اینجا هشت مرحله طلایی را به شما یاد بدهیم تا به راحتی بتوانید به این مهارت کاربردی دست پیدا کنید.

1) نگاهی کوتاه به کل کتاب

مدت زمان 2 الی 5 دقیقه، بستگی به حجم کتاب دارد.

مرحله اول را بر روی کتابی که برای بار اول قصد خواندن آن را  داریم، انجام  می دهیم، کتاب هایی که دید قبلی نسبت به آن ها داریم نیازی به اجرای این مرحله ندارند. در این مرحله  نگاهی  به تعداد فصل های و صفحات کتاب و عناوین  اصلی فصل ها و … به صورت اجمالی می اندازیم. هدف ما در این مرحله آشنایی کلی با  ساختار اصلی کتاب و پی بردن  به موضوع  محوری کتاب می باشد. زمان اجرای این مرحله 2 الی 5  دقیقه بیشتر نباید شود. البته بستگی به حجم کتاب  نیز دارد.

 

2) بررسی اولیه یک فصل

مدت زمان 1 الی 3 دقیقه بستگی به حجم فصل دارد.

در این مرحله شما یک فصل یا یک قسمت از کتاب را به صورت اجمالی مورد بررسی قرار می دهید. نگاهی به تعداد صفحات فصل فوق، عناوین کوچکتر، نمودارها، نقشه ها، تصاویر سوالات و مطالب مهم انتهای فصل می اندازیم. هدف، در این مرحله بدست آوردن یک دید کلی از فصل مورد نظر می باشد.

 

 

 

 3) سوال گذاری

مدت زمان 1 الی 3 دقیقه بستگی به حجم فصل دارد.

در این قسمت با توجه به اندک اطلاعاتی که در دو مرحله قبلی بدست آوردیم، چند سوال ساده در ذهن خود یا بر روی کاغذ طراحی می کنیم. حتی اگر جواب این سوالات در کتاب نباشند، ذهن ما نسبت به متن حساس می شود. در این مرحله هدف ما ایجاد تمرکز و افزایش دقت می باشد. زیرا همان طور که می دانید اولین شرط ثبت اطلاعات در حافظه، توجه می باشد. شما می توانید سرتیترها، عناوین یا مطالب پر رنگ یا رنگی را به صورت سوال درآورید. حتی می توانید از سوالاتی که داخل کتاب نوشته شده است بهره ببرید. در بخش مربوط به تمرکز در مبحث ذهن در جستجوی معنی و تازگی در مورد ارزش سوال در زندگی صحبت کردیم. سوال کردن در آمادگی و افزایش هوشیاری و دقت ذهنی نقش زیادی دارد. سوال کردن چه به هنگام مطالعه و چه در زمان کارهای دیگر، نیروی محرک و شورانگیزی دارد که موتور ذهن را به سمت فعالیت و جستجو به حرکت می اندازد.

4) خواندن با سرعت بالا

 در این مرحله آمادگی ذهنی مورد نظر ایجاد شده است؛ با به همراه داشتن قلم و کاغذ می توانید مطالعه خود را آغاز کنید. مطالعه شماباید با حداکثر سرعت به همراه یادداشت بلافاصله مطالب کلیدی باشد. پروسه یادداشت برداری شما باید بلافاصله باشد، به هیچ عنوان این کار را به تعویق نیندازید. نکات را به صورت کلیدی و خطی بنویسید. اگر هم احیانا مطلبی را متوجه نشدید هرگز توقف نکنید، با قلم خود علامت سوال کوچکی قرار دهید و به خواندن خود ادامه دهید سعی کنید همان طور که با سرعت مطالعه می کنید جواب سوال هایی که خود طراحی کرده اید را بیابید. به این نوع مطالعه می گویند: مطالعه هدفدار. اما کسانی که مراحل قبلی گفته شده را، انجام نمی دهند در پایان این مرحله ،فقط متوجه مفهوم کلی مطلب می شوند و ذهن خود را از فرصت داشتن پیش زمینه، شناسایی مطالب مهم و هم چنین تمرکز بر موضوعات اصلی محروم کرده اند. این دسته از افراد ،مطالعه خود را به صورت ناقص انجام می دهند.

 

5) بازنگری

بازنگری شامل دو مرحله می باشد:

 مرحله اول: باید به کلماتی که به صورت کلیدی و خطی نوشته ایم، نگاهی بیاندازیم و اگر نتوانستیم مطالب را در ذهنمان تداعی کنیم باید مجددا به متن مراجعه کنیم و کلمات خود را کامل یا تصحیح کنیم. اگر هم مطالب برای ما تداعی  شد نشان می دهد که کلمات کلیدی را به صورت درست نوشته ایم. اما دو علت برای تداعی نشدن کلمات وجود دارد:

1) کلمات کلیدی به صورت ناقص و کم نوشته شده است.

2) کلمات یادداشت شده توسط ما ،کلمات کلیدی و حساس نبوده اند.

مرحله دوم: بعد از تکمیل یادداشت ها به متن نگاهی می اندازیم، اگر قسمتی را متوجه نشده ایم و علامت ؟ قرار داده ایم آن قسمت را خیلی سریع مطالعه می کنیم.

 

6) ترسیم الگوی یادآوری ( نقشه ذهنی )

در این مرحله، کلمات کلیدی راکه به صورت خطی نوشته ایم را  بر روی یک طرح شبکه ای یا درخت حافظه،باید دسته بندی کنیم. توجه داشته باشید درحین خواندن مطالب مهم و یادداشت برداری آن ها همیشه یک کاغد سفید بی خط و خودکار یا ماژیک های رنگی  به همراه داشته باشید تا در مرحله ششم خیلی سریع الگوی یادآوری خود را به صورت یک طرح شبکه ای یا درخت حافظه رسم کنید. این مرحله نباید زمان زیادی از شما بگیرد.

7) تجسم الگو و امتحان

در این مرحله الگوی رسم شده را در ذهن خود تجسم کنید و مرور ذهنی  کنید. حتی می توانید بدون نگاه کردن به الگو، الگویی از حفظ بر روی کاغذ رسم کنید. اگر احتمالا نتوانستید قسمت هایی از الگوی رسم شده را یادآوری کنید،  بلافاصله به الگوی قبلی مراجعه  نکنید، کمی تفکر  کنید و اگر نتوانستید بخاطر بیاورید، سپس به الگوی قبلی مراجعه  کنید. این تفکر در حین امتحان باعث میشود که، ذهن آمادگی دریافت مطالب را به دست بیاورد و مطالب را مستقیم در حافظه بلندمدت ثبت کند.

 

8) مرور

مرور اصولی مطالب،دارای پنج مرحله مهم می باشد. در مرحله اول مرور الگوی رسم شده را با صدای بلند برای خود یا شخص دیگر توضیح می دهیم.هر پنج مرحله مرور بر اساس تحقیقات مهم صورت گرفته ،درباره عامل فراموشی طراحی شده است. نگاهی با هم به پاره ای از این تحقیقات می اندازیم: (هرمان ابینگهاس ) روانشناس نامدار مطالعه و یادگیری برای اولین بار شروع به مطالعاتی در مورد فراموشی وعلت های آن کرد. او برای خود لیستی از آواهای نامفهوم مثل قذع، نشف و … را تهیه کرد و مشغول حفظ کردن آن ها شد. پس از بارها تمرین و آزمایش کردن، آن چه به خاطر سپرده بود و مدت زمان سپری شده برای حفظ کردن و فراموش شدن هر یک از لیست ها، سر انجام موفق به ارائه مدلی در قالب منحنی فراموشی ابینگهاوس گردید. در منحنی فراموشی ابینگهاوس، نشان داده شد که برای آواهای نامفهوم، پس از بیست دقیقه 42 درصد از مطالب فراموش می شوند. پس از یک ساعت 56 درصد  مطالب فراموش شده و پس از یک روز 66 درصد  و در نهایت 20 درصد مطالب. یعنی: یک پنجم آن ها برای همیشه در ذهن می ماند. البته این اعداد و ارقام درباره مطالب معنادار کمی بهتر بوده و ماندگاری بیشتری از خود نشان می دهد. وقتی شخص با هوشی مانند ابینگهاوس پس از گذشت یک ساعت زمان از مطالعه، نیمی از آنچه که خوانده را فراموش می کند، پس فراموشی نتیجه ضعف حافظه و کندذهنی فرد نیست، بلکه یک عامل اجباری وطبیعی است. او در مطالعات و پژوهش های مفصل خود متوجه شد که بیشترین حجم آموخته های ما در 24 ساعت اول از سایر زمان ها بیشتر و تندتر است. مطالب آموخته شده بعد از 24 ساعت با سرعت کمتری فراموش می شوند. پس برای هر یاد گیرنده ای ضروری است آن چه را که آموخته، فردای روز مطالعه خود (24 ساعت اول) یک بار دیگر تکرار کند. پس به این وسیله آموخته های خود را از مهم ترین منطقه خطر فراموشی برهاند.

یکی از راهکارهای مقابله با عامل فراموشی تکرار در مواقع و لحظات حساسی است که شیب منحنی فراموش تند شده و اطلاعات در  معرض فراموشی قرار می گیرند. شخصی به نام سباستین لاینتر معتقد بود شیوه ای طراحی کرده که در آن با پنج مرحله تکرار طلایی و به موقع ،میزان فراموشی را به صفر رسانده و تمام مطالب آموخته شده را به حافظه بلندمدت منتقل می کند. به نظر لاینتر دانش آموزان باید پس از یادگیری یک قسمت مشخص ( مانند یک فصل یا یک بخش ) و فهمیدن آن و احیانا تهیه کلمه کلیدی وطرح شبکه ای، اولین مرور را انجام دهند، که این خود باعث تفکر درباره ی موضوع و ارتباط آن با یادگیری های قبلی می شود. با انجام این مرور 100 درصد مطالب در ذهن  تا 24 ساعت بعد می ماند، آن گاه برای جلوگیری از فراموشی، باید بعد از 24 ساعت اول یک بار دیگر مرور را انجام دهیم. از این جهت ما مرحله دوم مرور را بعد از 24  ساعت اول انجام می دهیم. منظور از مرور در این جا مرور الگوی یادآوری می باشد که چند دقیقه بیشتر زمان نمی برد. این مرور نیز باعث میشود تمام مطالب تا یک هفته در ذهن ما بماند، پس مرحله سوم مرور را ما یک هفته بعد از مرور دوم انجام می دهیم. این کار نیز باعث می شود 100 درصد مطالب تا یک ماه در ذهن ما بماند، در این صورت مرحله چهارم مرور را ما یک ماه بعد از مرور سوم انجام می دهیم. مرور چهارم باعث می شود 100 درصد مطالب تا سه ماه بعد در ذهن ما بماند. بنابراین مرحله پنجم مرور را پس از گذشت سه ماه از مرور چهارم انجام می دهیم.پس از طی این دوره پنج مرحله ای 100 درصد مطالب آموخته شده به حافظه بلندمدت انتقال می یابد.

برگرفته از kazemicoach.com