خواندن اجمالی ؛ هدف از خواندن اجمالی دست یافتن به نکات و مطالب مهم کتاب و کشف ساختمان مواد و مطالب در یک زمان کوتاه و با سرعت زیاد است. سرعت تقریبی خواندن اجمالی 1000 تا 40000 کلمه در دقیقه است.
فواید خواندن اجمالی عبارتند از:
الف- کارآمدی بیشتر، از راه تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح ریزی یک روش مناسب مطالعه.
ب- بودجه بندی واقعی تر از زمان، از طریق کشف حجم و دشواری مطالب.
ج- افزایش میزان درک مطالب و نگهداری آنها در حافظه از راه کسب یک نظر اجمالی از کل مطالب پیش از خواندن جزئیات.
د- افزایش میزان دقت و تمرکز حواس از طریق برانگیختن میزان علاقه.
روش خواندن اجمالی مبتنی است بر نمونه گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزئیات. در این روش مطالعه ، در جستجوی نکات کلیدی دربارة مواد و ساختمان مطالب و نظر و سبک مؤلف باشید. همچنین، برای افزایش میزان علاقة خود نسبت به مطالب به طرح سؤالاتی در مورد مطالب خواندنی بپردازید.
برای خواندن یک کتاب غیرداستانی با روش اجمالی از موارد زیر نمونه گیری کنید:
1. عنوان؛
2. مؤلف، تجربیات و سابقة کار او؛
3. تاریخ انتشار؛
4. مقدمه، پیشگفتار، معرفی هدف از نوشتن کتاب، مخاطبین و اینکه آیا او در نوشتن کتاب تعصب خاصی را دنبال کرده است؟
5. فهرست مطالب: سازمان مطالب کتاب چگونه است؟ آیا بعضی فصول کتاب از فصول دیگر مهمتر به نظر می رسند؟ آیا مطالب و فصول کتاب به دو سه بخش مهمتر تقسیم بندی شده اند؟ اگر نه، آیا شما می توانید این مطالب را به دو سه بخش عمده تقسیم کنید؟
6. ساختمان فصول، عنوان های داخلی، خلاصة فصل یا سؤالات پایان هر فصل؛
7. مؤلف در صفحات و تصاویر انتخابی چه سبکی را به کار برده است؟
8. خلاصه ها و نتیجه گیری ها: آیا کتاب یک فصل نتیجه گیری دارد یا هر فصل دارای خلاصه یا نتیجه گیری است؟ اگر کتاب یک فصل نتیجه گیری دارد، ابتدا آن را بخوانید. به احتمال زیاد این فصل محتوای کتاب را با دقت بیشتری معرفی می کند؛
9. پیوست ها، فهرست اصطلاحات، مآخذ و مراجع.
فنون تشکیل دهندة روشِ خواندن اجمالی
1. سازمان بندی اولیه
پیش از مطالعة کتاب به طور کامل، به کشف قسمت های اصلی کتاب که مطالب کتاب براساس آن سازمان یافته اند و همچنین به کشف اندیشه های مهم کتاب بپردازید. این کار مستلزم اندیشیدن یا بر روی کاغذ آوردن یک جملة کامل دربارة عنوان و مقدمه و خلاصة هر فصل از کتاب است، به صورتی که این جمله مبین مفهوم اصلی آن فصل باشد.
2. تعیین هدف مطالعه
معین کنید که هدف شما از مطالعة کتاب چیست و با چه دقتی می خواهید آن را بخوانید. برای کسب یک برداشت کلی کتاب را می خوانید، یا به دنبال جزئیات هم هستید؟ برای امتحان مطالعه می کنید، یا برای رفع نیازهای شغلی، یا برای سرگرمی؟
با مشخص کردن هدف مطالعة خود، بهتر می توانید روش مناسب مطالعه را برای رسیدن به آن هدف انتخاب کنید. اگر برای کسب اطلاعات کامل و جامع کتاب را می خوانید، سرعت شما باید کمتر از موقعی باشد که به دنبال کسب یک دید کلی از کتاب هستید، یا برای سرگرمی آن را مطالعه می کنید، اگر منظورتان آشنایی سطحی با کتاب است استفاده از روش خواندن اجمالی مناسب ترین روش است.
3. برآورد دشواری مطلب و زمان مطالعه
مقدار زمانی را که برای مطالعة کتاب در اختیار دارید و میزان دشواری کتاب را تخمین بزنید. اگر در نظر دارید پا را از خواندن اجمالی فراتر نهید، در بودجه بندی زمان خود دقت کنید. یک تخمین واقع بینانه از زمانی که در اختیار دارید، با توجه به هدف شما از مطالعة کتاب و میزان دشواری مطلب، شما را در طرح یک برنامه مناسب و کنترل صحیح روش و مطالعه کمک می کند.
4. طرح سؤال
حال که دربارة کتاب یا یک فصل بخصوص اطلاعاتی به دست آوردید، معین کنید که چه اطلاعاتی کم دارید. آیا باید به مطالعه ادامه دهید؟ اگر جواب این سؤال مثبت است، انتظار دارید از یک خواندن عمیق چه چیزی عایدتان شود؟ چگونه مؤلف از مقدمه به نتیجه رسیده است؟ مراحل اساسی کتاب چه هستند؟ آیا این مراحل به طور منطقی به هم مربوط هستند؟ هدف مؤلف چیست؟ آیا مطالب کتاب با آنچه که شما قبلاً دربارة موضوع می دانستید موافقت یا مغایرت دارد؟
سؤالات شما دربارة کتاب می توانند کلی یا کاملاً مشخص باشند. طرح این گونه سؤالات، از طریق ایجاد کنجکاوی، تمرکز حواس و دقت شما را افزایش می دهد. رضایت حاصل از پاسخگویی به سؤالات، مدت نگهداری مطالب را در حافظه طولانی می کند. طرح سؤال، به هنگام مطالعة یک کتاب، خوانندة منفعل را به خواننده ای فعال مبدل می سازد. از طریق طرح سؤالات، یک گفت و شنود بین شما و مؤلف کتاب برقرار می شود که کسب لذت شما را از مطالعة کتاب افزایش می دهد. سؤالات اغلب به هنگام مطالعه یا پس از پایان مطالعه به ذهن می رسند. ولی شما سعی کنید سؤالات خود را پیش از مطالعه و به هنگام خواندن اجمالی کتاب شروع کنید.
*. برگرفته از کتاب روش های یادگیری و مطالعه، تألیف دکتر علی اکبر سیف.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه
