هدف از تندخوانی یا سریع خواندن یک کتاب کسب آشنایی کلی با مطالب کتاب از طریق مرور کتاب با یک سرعت فوق العاده زیاد است.سرعت تقریبی تندخوانی 1500 تا 20000 کلمه در دقیقه است.
فواید تند خواندن عبارتند از:
الف- کامل کردن روش خواندن اجمالی و افزودن به ارزش آن؛
ب- مرور کردن مطالبی که قبلاً خوانده اید؛
پ- جانشین ساختن این روش با روش مطالعة دقیق و کامل، هنگامی که درک کمتری از مطالب مورد نیاز است و وقت کمتری موجود است.
روش ؛
روش تندخواندن بر فن دید زدن مبتنی است. دید زدن مستلزم یک حرکت منظم و همراه با ریتم چشم بر روی صفحات است، در حالی که روش خواندن اجمالی مبتنی بر یک روش انتخابی و نمونه گیری از مطالب و عبارات اساسی و کلیدی است. فن دید زدن امکان مرور کردن مطالب را به طرزی بسیار سریع میسر می سازد. نتیجة کار، یک آگاهی خیلی وسیع، ولی نه خیلی دقیق، از محتوای کتاب یا مطلب خواندنی است.
چنانکه در مورد روش خوندن اجمالی صادق است، روش تند خواندن مستلزم حرکت سریع است. هنگام تمرین کردن روش تندخوانی، منظور شما باید کسب آشنایی و عادت کردن با حرکات چشم و جریان های فکری باشد که ممکن است در ابتدا برای شما نا آشنا باشند. در ابتدای تمرینات خود، آشنایی با نحوة درست مطالعه مهمتر از درک مطالب خوانده شده است. در جریان تمرینات خود، متوجه خواهید شد که هر چه روش تندخوانی را بیشتر تمرین کنید بیشتر از معانی کلمات و عبارات کلیدی آگاهی کسب می کنید، و از این اطلاعات پراکنده می توانید تصوری کلی از محتوای مطالب به دست آورید. با تمرین بیشتر، اعتماد و میزان درک شما از مطالب، خصوصاً مطالب آسانتر، افزایش خواهد یافت.
تمرینات ؛
تمرینات این قسمت به شما کمک خواهند کرد تا با ایجاد یک نوع ریتم بتوانید زمانی را که برای مرور کردن هر صفحه لازم دارید کنترل کنید. تازگی این روش و کوشش برای اینکه مطلبی را با سرعت چندین برابر عادتی که دارید بخوانید ممکن است در ابتدا ناامید کننده به نظرتان برسد و باعث حواس پرتی شما شود. بنابراین، در آغاز تمرینات خود، لازم است که مراحل پیشنهادی را با دقت تمام اجرا کنید.
برای تمرین های نخستین دیدزنی، کتابی را که می خواهید بخوانید به طور باز بر روی یک میز قرار دهید. بعد، از انگشت نشان دست چپ خود به عنوان یک راهنما استفاده کنید؛ این انگشت را در وسط صفحه یا وسط ستون مطالب بگذارید و آن را از بالا به پایین حرکت دهید، و با چشم سرانگشت خود را دنبال کنید. بعد از اتمام هر صفحه، با دست راست صفحه را به سرعت ورق بزنید. انگشت شما برای عادت دادن چشم و ذهن به هنگام انجام تمرینات اولیه به کار می روند، ولی بعضی افراد استفاده از این انگشت را برای همیشه به عنوان یک عادت حفظ می کنند.
* تند خواندن مطالب آسان (داستان های آسان، مجلات و غیره) ؛
1. ریتم یک ثانیه ای
الف- ریتم کار خود را انتخاب کنید. به یک ساعت دیواری که دارای ثانیه شمار باشد نگاه کنید و یک ریتم تک شماره ای در هر ثانیه انتخاب کنید. این کار را با شمردن 1،1،1، ... تا ده ثانیه انجام دهید.
ب- بخوانید. با شمردن 1،1،1، ... به خواندن مطالب بپردازید و این کار را برای حدود پنجاه صفحه ادامه دهید. ریتم شما یک شماره برای هر صفحه باید باشد. از انگشت نشان دست خود به عنوان راهنما استفاده کنید. انگشت خود را در وسط صفحه یا ستون از بالا به پایین حرکت دهید و با چشمان خود این حرکت را دنبال کنید. دست دیگر خود را در گوشه صفحه، آماده برای ورق زدن، نگه دارید. صفحات را با حداکثر سرعت ورق بزنید (در کمتر از یک ثانیه آن طور که ریتم یک ثانیه ای برای یک صفحه را به هم نزنید) نگران درک معانی نباشید؛ این تمرین برای آن است که به روش کار عادت کنید.
پ- ریتم کار خود را وارسی کنید. پس از آنکه حدود پنجاه صفحه مطلب را به طریق فوق دید زدید، بلافاصله به ساعت نگاه کنید و در ذهن خود 1،1،1، .. بشمارید و ببینید که هنوز ریتم یک ثانیه ای را به طور صحیح انجام می دهید یا نه.
ت- میزان درک مطلب خود را ارزشیابی کنید. انتظار زیادی نداشته باشید. ولی واقعاً هیچ چیز، حتی چند کلمه ای، چند نکته ای، یا یک آشنایی خیلی سطحی نصیبتان نشد؟ در ابتدا تمام کوشش شما باید برای این باشد تا به روش خودتان عادت کنید، ولی زیاد نگران درک مطالب نباشید.
2. ریتم دو ثانیه ای
ریتم خود را انتخاب کنید. این بار ریتم دو ثانیه ای را انتخاب کنید. باز هم به ثانیه شمار ساعت نگاه کنید و بدین طریق برای خود بشمارید 1،2؛ 1،2؛ 1،2؛ ... تا ده ثانیه سپس شروع کنید به خواندن. حدود پنجاه صفحه را با ریتم هر دو ثانیه یک صفحه به طریق فوق و با انگشت راهنما بخوانید.
بعد از مطالعه حدود پنجاه صفحه بلافاصله به ساعت نگاه کنید، و به شمارش 1،2؛ 1،2؛ 1،2؛... ادامه دهید و ببینید ریتم شمارش 1،2 شما با دو ثانیه مطابقت دارد یا نه. این بار چه مقدار مطلب دستگیرتان شد؟ آیا چیزی از نام ها، تاریخ ها، تصویرها و کلمات درشت را فهمیده اید؟
3. ریتم چهار ثانیه ای با کاربرد الگوهای مختلف
الف- ریتم کار خود را انتخاب کنید. این بار با مشاهده ساعت و شمردن 1،2،3،4؛ 1،2،3،4؛ 1،2،3،4، ... تا دوازده ثانیه ریتم چهارثانیه ای را به کار ببرید.
ب- بخوانید. با ریتم هر صفحه چهار ثانیه، حدود شصت صفحه را بخوانید و در این روش علاوه بر حرکت دادن انگشت از وسط صفحه به طور عمودی، الگوهای دیگری را نیز به کار ببرید؛ مانند حرکت از گوشه راست به صورت اریب به گوشه چپ، حرکت زیگزاگی، مارپیچ، تقسیم صفحه به چند قسمت و مطالعه هر قسمت با یک مکث کوتاه و یا حرکت سریع چشم بر یک یا دو خط از راست به چپ. در ده صفحه اول روش عمودی را به کار ببرید. برای ده صفحه بعد روش گوشه به گوشه را بکار ببرید. هر ده صفحه یک بار روش خود را تغییر دهید تا اینکه تمام الگوهای شکل 1-2 را مورد استفاده قرار دهید. بالاخره، سعی کنید هر الگوی دیگری را که خودتان می خواهید و یا ترکیبی از دو یا چند الگوی شکل 1-2 را امتحان کنید، تا مناسب ترین الگو را برای خود انتخاب نمایید.
ج- ریتم کار خود را وارسی کنید. به طریق فوق این کار را انجام دهید و ببینید که ریتم شما با ثانیه شمار ساعت مطابقت می کند یا نه.
د- میزان درک مطلب خود را ارزشیابی کنید. هنوز هم چیزی دستگیرتان نشده است؟ اگر شده چه مقدار؟ کدام یک از الگوهای فوق برای شما مفیدتر است؟ آیا متوجه تفاوتی بین این روش کندتر چهار ثانیه برای هر صفحه و روش های سریعتر شدید؟
4.ریتم شش ثانیه ای
الف- ریتم خود را انتخاب کنید. این بار ریتم صفحه ای شش ثانیه را انتخاب کنید.
ب- بخوانید. حدود پنجاه صفحه را با این ریتم بخوانید. این بار سعی کنید انگشت نشان خود را فقط برای صفحه های سمت چپ به کار ببرید. هر کدام از الگوهای فوق را که مناسب تشخیص دادید مورد استفاده قرار دهید. در صفحات سمت راست از انگشت خود به عنوان راهنما استفاده نکنید؛ سعی کنید ریتم و الگوی خود را به طور ذهنی کنترل کنید. پس از مطالعه پنجاه صفحه بدین طریق، پنجاه صفحه دیگر را بدون هیچ استفاده ای از انگشت خود بخوانید.
ج- ریتم کار خود را وارسی کنید. پس از مطالعة پنجاه صفحه مطلب، بدون انگشت راهنما، ریتم کار خود را با نگاه کردن به صفحه ساعت وارسی کنید.
د- میزان درک مطلب خود را ارزشیابی کنید. اگر چه هنوز هم باید به روش مطالعه توجه بیشتری بشود، میزان درک مطلب شما از مطالب خوانده شده این بار باید بیشتر از روش های دیگر باشد. آیا از نظر درک مطلب متوجه تفاوتی بین این دو روش و روش هر صفحه چهار ثانیه و هر صفحه دو ثانیه شدید؟
5. ریتم ده ثانیه ای
الف- ریتم خود را انتخاب کنید. این بار یک ریتم ده ثانیه ای را مورد استفاده قرار دهید.
ب- بخوانید. این بار حدود پنجاه صفحه را بدون استفاده از انگشت راهنما و با استفاده از هر الگویی که مناسب تشخیص می دهید بخوانید. سعی کنید با کنترل ریتم و الگوی کار، هرچه بیشتر خود را به کاربرد این روش عادت دهید.
ج- ریتم کار خود را وارسی کنید. باز هم پس از خواندن پنجاه صفحه از یک کتاب با نگاه کردن به صحة ساعت ریتم کار خود را وارسی کنید.
د- میزان درک مطلب خود را ارزشیابی کنید. این بار متوجه افزایش میزان درک خود شدید؟ آیا درک شما در این روش بیشتر از درک شما در روش های سریعتر بالا نیست؟ اگر درک شما در روش اخیر بیشتر از روش های قبل نیست، باز گردید و تمرینات فوق را یک بار دیگر انجام بدهید تا زمانی که این تفاوت برای شما محسوس باشد.
* تند خواندن مطالب دشوارتر (کتاب های درسی، مطالب خواندنی مربوط به کار، و غیره) ؛
اغلب لازم است که شما برای خواندن مطالب دشوارتر از سرعت مطالعة خود بکاهید، بخصوص اگر مطالب کتاب یا مجله و غیره را قبلا نخوانده باشید. برای تند خواندن اینگونه مطالب نیز، همانطور که در مورد مطالب ساده تر گفته شد، سعی کنید در ابتدا با استفاده از انگشت راهنما و کاربرد ریتم ها و الگوهای مختلف بهترین ریتم و الگوی مطالعه را که برای منظورتان مناسب می دانید انتخاب کنید. ریتم های ده، پانزده و بیست ثانیه ای زیر به عنوان تمرین برای تند خواندن مطالب دشوار مفید هستند.
1. ریتم ده ثانیه ای
الف- ریتم کار خود را انتخاب کنید. این بار ریتم ده ثانیه ای برای یک صفحه را به کار ببرید.
ب- بخوانید. الگوهای مختلف خواندن را، هر کدام برای چندین صفحه، با استفاده و بدون استفاده از انگشت راهنما، مورد استفاده قرار دهید. این کار را برای پنجاه صفحه با استفاده از بهترین الگویی که انتخاب می کنید ادامه دهید.
ج- ریتم کار خود را وارسی کنید. باز هم، پس از خواندن پنجاه صفحه مطلب، با نگاه به ساعت، ریتم کار خود را وارسی کنید.
د- میزان درک مطلب خود را ارزشیابی کنید. معین کنید که با کاربرد این ریتم چه مقدار مطلب دستگیرتان می شود، و این مقدار درک مطلب را به عنوان یک معیار شروع کار برای مقایسه با روش های کندتر بعدی در نظر داشته باشید.
2. ریتم پانزده ثانیه ای
مراحل فوق را با ریتم هر صفحه پانزده ثانیه تکرار کنید، ولی از انگشت خود یا هیچ راهنمای دیگری کمک نگیرید.
3. ریتم بیست ثانیه ای
باز هم مراحل فوق را با ریتم هر صفحه بیست ثانیه، بدون استفاده از انگشت راهنما، تکرار کنید.
پس از انجام تمرین های فوق با مطالب ساده و دشوار، ریتم های مختلف دیگری را برای مطالب متنوع تر مورد آزمایش قرار دهید. به خاطر داشته باشید که هدف از خواندن سریع یک مطلب کسب آشنایی کلی با آن مطلب است نه درک عمیق آن. سرانجام، پس از تمرینات لازم، خواندن سریع به صورت یک عادت طبیعی برای شما در خواهد آمد و برای این کار نیازی به کاربرد یک ریتم به خصوص به طور اگاهانه نخواهید داشت. در این صورت، شما می توانید تمام توجه خود را معطوف به کسب معانی سازید. ولی باید توجه داشته باشید که در شروع مطالعه کاربرد دقیق ریتم و الگو ضروری است از آنجا که تسلط کامل بر روش تند خواندن به متجاوز از سه تا پنج هفته تمرین نیاز دارد، مفید است که پس از خواندن مطالب به طور اجمالی به منظور گرم شدن برای مطالعه، دو سه دقیقه تمرینات فوق را پیش از شروع به مطالعة مطالب طولانی انجام دهید.
علاوه بر کسب یک آشنایی کلی با مطالب، روش تندخوانی را می توان برای کسب اطلاعات بخصوص نیز مورد استفاده قرار داد. به این روش اغلب روش «مطالعة انتخابی» می گویند. روش تندخواندن، از طریق انتخاب مطالب، به خواننده یا محقق کمک می کند تا به طور خیلی سریع، اطلاعات بخصوصی را که مورد نیاز اوست به دست آورد، بدون اینکه وقت خود را برای مطالب غیرمهم و غیرمربوط تلف کند. کافیست پیش از مطالعه، برای انتخاب مطالب به سؤالات زیر جواب بدهید:
1. به دنبال چه چیزی می گردید؟ چند اطلاع جزیی، چند نکته یا مفهوم مهم و یا اطلاعات مربوط به مفهوم کلی کتاب یا عنوان کلی کتاب.
2. چه کلمات یا عبارت هایی ممکن است شما را به اطلاعات مورد نیازتان برسانند؟
3. در کجای کتاب می توانید کلمات یا عبارت هایی را که به دنبالشان هستید پیدا کنید؟ در فهرست مطالب، در مقدمه، در پیوست و یا در عنوان های داخل فصل ها.
سؤالات فوق در جستجو برای اطلاعات مورد نیاز به شما کمک می کنند. به عنوان نمونه در جستجو برای موضوعات کلی، هدف کسب اطلاعات مربوط به موضوعات کلی است. اگر چه این نوع جستجو نامشخص ترین نوع مطالعة انتخابی است، جستجو برای کلمات و عبارات کلیدی در اینجا نیز می تواند مفید باشد. برای دست یافتن به موضوعات کلی در مطالعة خود سعی کنید، به هنگام مطالعه، با دقت بیشتر و سرعت کمتری پیش بروید تا موقع برخورد به اندیشه ها و مفاهیم موردنیاز، آنها را از نظر نیندازید. بکوشید تا کلیة موضوعاتی را که مورد نیاز است به دست آورید.
*. برگرفته از کتاب روش های یادگیری و مطالعه، تألیف دکتر علی اکبر سیف.
منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه
