عبـارت خوانی

هدف از عبارت خوانی، افزایش سرعت مطالعه از طریق خواندن عبارات و جملات به عوض خواندن کلمات است. سرعت تقریبی عبارت خوانی بین 300 تا 1000 کلمه در دقیقه است. روش عبارت خوانی دارای دو سطح است: یکی سطح مکانیکی و دیگری سطح ادراکی.

سطح مکانیکی به عادت دادن چشم برای حرکت سریع از طریق توجه کردن به گروه کلمات، در عوض توقف چشم بر روی یک یک کلمات مربوط است. سطح مکانیکی، همچنین، مستلزم استفاده از میدان وسیع تر دید خواننده است، آن طور که با نگاه به سطور متوجه مجموعه های بزرگتر و بیشتری از کلمات و عبارات معنی دار شود.

هر چه خواننده بر سطح مکانیکی بیشتر تسلط یابد، در سطح ادراکی میزان فهم مطالب برای وی بیشتر می شود. خواننده می آموزد که به طور ناهشیار از مجموعه کلمات و عبارات درک معنی نماید و نیرویش را برای تفسیر اهمیت اندیشه ها و اطلاعاتی که می خواند صرف کند، تا مجبور نباشد با خواندن کلمه ها وقت و نیرویش را هدر دهد و حواسش پرت شود.

برای مثال این جمله را:

نویسنده ... ها ... کلمه ... به ... کلمه ...نمی ... نویسند ... آنها ... عبارت ... به ...عبارت ... می ... نویسند.

می توان به صورت زیر خواند:

نویسنده ها ... کلمه به کلمه ... نمی نویسند. ...آنها ... عبارت به عبارت ... می نویسند.

توضیحات مربوط به تمرینات سطح مکانیکی در روش عبارت خوانی

بسیاری از خوانندگان گمان می کنند که چشم، هنگام مطالعه، به طور یکنواخت از روی سطور حرکت می کند. برخلاف این تصور، چشم، هنگام مطالعه، بر روی کلمات توقف می کند. همین امر سبب می شود تا خواننده بتواند معانی کلمات را درک کند، در غیر این صورت اگر چشم از روی کلمات بدون توقف حرکت می کرد، خواننده از مطالب یک احساس درهم و برهم می داشت. بنابراین، از نظر مکانیک کار، خواندن شامل تعدادی توقف چشم بر روی سطرها است که در ضمن هر توقف، چشم می جهد و در جای دیگر توقف می کند.

چشم خوانندگانی که کلمه به کلمه می خوانند، یعنی کلمه خوانی می کنند، بر روی تمام کلمات توقف می کند. چشم خوانندگانی که عبارت به عبارت می خوانند، یعنی عبارت خوانی می کنند، در هر بار توقف چندین کلمه را با هم می بیند و در نتیجه تعداد توقف های چشم اینگونه خوانندگان از خوانندگان کلمه خوان کمتر است. خوانندة عبارت خوان، با دیدن تعدادی کلمه به جای یک کلمه در هر بار توقف چشم، وقت کمتری صرف می کند و در نتیجه سرعت خواندنش بیشتر است. (فهم و درک او از مطالب نیز، همان طور که بعداً توضیح خواهیم داد، بیشتر است.)

سرعت مطالعة خوانندة کلمه خوان به آهستگی سرعت خواننده ای است که بلند می خواند ! در بلندخوانی تعداد کلماتی را که شخص می تواند تلفظ کند محدود است – حداکثر 250 تا 300 کلمه در دقیقه. در صامت خوانی (خواندن بدون صدا) سرعت مطالعة شخص کلمه خوان نیز به همین 250 تا 300 کلمه در دقیقه محدود است. ولی شخص عبارت خوان می تواند سه تا چهار بار سریعتر بخواند، چون که او در هر بار توقف چشم چندین کلمه را با هم می بیند.

عبارت خوانی مستلزم استفادة بیشتر از قدرت دید است. خواننده می تواند در هر توقف چشم شش تا هفت کلمه را ببیند. ولی خوانندگان معمولاً جزء کوچکی از این توانایی را مورد استفاده قرار می دهند. بیشتر افراد در هر توقف چشم فقط یک کلمه یا یک و نیم کلمه را می بینند. یک بررسی از نحوة مطالعة دانشجویان دانشگاه نشان داده است که دانشجویان کمتر از نصف قدرت دید خود را مورد استفاده قرار می دهند. حتی سال ها پس از تحصیل و دانش اندوزی، اغلب خوانندگان این عادت را حفظ می کنند.

استفادة کم از قدرت دید و کلمه خوانی تنها ویژگی آدم های کندخوان نیست. ویژگی دیگر این نوع خوانندگان بازگشت در خواندن، یعنی حرکت معکوس چشم برای دوباره خواندن کلمات است. اگر چه بازگشت در خواندن به طور گهگاه آن هم برای دوباره خواندن بعضی کلمات و عبارات و تفکر مجدد در مورد آنها ضروری است، افراط در این کار به صورت عادت درمی آید و ریتم خواندن را به هم می زند، و در نتیجه سرعت مطالعه را کند می سازد.

خوانندگانی که عبارت خوانی می کنند به هنگام مطالعه کمتر بازگشت می کنند (و بهتر می فهمند)، زیرا حرکت چشم آنها به علت اینکه در هر بار توقف به جای یک کلمه، گروهی از کلمات را می بیند مطالعة آنها را با نحوة فکر کردنشان هماهنگ می سازد. ما در قالب معانی فکر می کنیم و عبارات بیش از کلمات حاوی معانی هستند. خواننده ای که کلمه خوانی می کند مجبور است با پهلوی هم قرار دادن کلمات به معانی برسد و این کار، هم وقت گیر است، هم باعث حواس پرتی می شود. خوانندة عبارت خوان به جای کلمات، معانی را می خواند. به همین خاطر است که افزایش سرعت خواندن، براساس عبارت خوانی، تقریباً همیشه همراه با افزایش درک مطالب و کسب لذت است.

تمرینات مربوط به سطح مکانیکی در روش عبارت خوانی ؛

1. تمرین مربوط به حرکت چشم: برای عادت دادن چشم به نحوة درست حرکت چشم در مطالعه، الگوی زیر را بخوانید. چشمان خود را بر روی هر یک از علامت ها متوقف سازید و بعد از یک توقف کوتاه بلافاصله به علامت بعدی نگاه کنید. بین علامت ها، یا به هنگام حرکت از یک سطر به سطر دیگر، چشمان خود را در هیچ جا به جز بر روی علامت ها متوقف نسازید. سر خود را تکان ندهید، در صورت لزوم، به کمک دست های خود، سر خود را ثابت نگاه دارید. به تندی حرکت کنید، و با سرعت یکنواخت پیش بروید. این سرعت در غلبه بر حواسپرتی و مشکل حاصل از حرکت سریع چشم از عبارتی به عبارت دیگر به عنوان کاری که تازگی دارد به شما کمک خواهد کرد. پیش از هر بار مطالعه، این تمرین را به منظور گرم شدن برای مطالعه، دوبار انجام دهید.

2. تمرین مربوط به دامنة دید:  تمرین زیر به شما کمک خواهد کرد تا، علاوه بر بهبود روش صحیح حرکت چشم، دامنه یا فراخنای دید خود را افزایش دهید. خطوط زیر را بخوانید و سعی کنید بر روی هر «عبارت» چشم خود را فقط یک بار متوقف سازید. سعی کنید تمامی کلمات هر عبارت را ببینید و معانی آن را درک کنید. برای جلوگیری از نگاه کردن به یک یک کلمات به طور جداگانه، نگاه خود را به نقاط وسط کلمات بدوزید. این تمرین را دو سه بار در روز، برای چند روز ادامه دهید. در هر بار تمرین، مطالب را یک بار برای کسب معانی و بار دیگر افزایش میدان دید بخوانید.

یـ ک... روز بعد... از ظهر یـ ک... دختر بچه

به خانة ... فیـ لیـ پ نزدیـ ک ... شد. او در ... بازوهای خود

یـ ک چیـ ز... سنگیـ ن حمل... می کرد او... از دیـ دار شخصی ... که

برای... دیـ دنش آمده ... بود خیـ لی وحشت ... کرد.

و بالاتر ... از ترسش نگرانی ... او در...باره چیـ زی ... بود

که در ... بازوانش قرار... داشت دختر... در آنجا

خیـ ره... ایستاد مثل... یـ ک پرنده آماده ... برای پرواز... بود

ولی ... موقعی که فیـ لیـ پ ... با او صحبت... کرد صدای... او

گرم و محبت آمیـ ز... بود دختر... لحظه ای درنگ...کرد

و با حالت ... ترس به سمت ... مرد خم... شد،

و چیـ زی که ... در بازو داشت یـ ک... پرنده سفیـ د... بزرگ بود

که ... در دستان ... او بی حرکت... قرار داشت.

3. تمرین مربوط به خط منقسم: صفحات کتاب خود را، با کشیدن دو خط عمودی در وسط صفحات، به سه بخش مساوی تقسیم کنید. بهتر است یک کتاب داستان ساده را انتخاب نمایید. بعد، صفحات را طوری بخوانید که چشمان شما در هر سطر فقط سه بار، آن هم در وسط قسمت های سه گانه توقف کند. هدف این است که حرکت منظم چشم خود را بر روی صفحات تمرین کنید.

4. تمرین مربوط به حرکت چشم با مطالب خواندنی روزانه: در مطالعة مطالب روزانة خود، مثل کتاب های درسی، هدف اصلی شما باید کسب معانی گروه کلمات باشد نه تعداد توقف های چشم. ولی در شروع مطالعه، برای عادت دادن چشم خود، تمرین شمارة 1 را در مورد یکی از صفحات کتاب انجام دهید. برای این کار اول و آخر سطرها را هدف تمرکز چشم خود قرار دهید و بدون توجه به کسب معنا چشم خود را بر روی صفحه حرکت دهید. بعد، صفحه را به همین طریق برای درک معنی عبارت خوانی کنید.

توضیحات مربوط به تمرین سطح ادراکی در روش عبارت خوانی ؛

تمرینات قسمت پیش به سطح مکانیکی روش عبارت خوانی مربوط بودند یعنی حرکات درست چشم و کاربرد بیشتر دامنة دید. تمرینات این قسمت بیشتر مربوط می شوند به سطح ادارکی عبارت خوانی، یعنی درک مطالب خواندنی و تفکر دربارة آنها.

روش عبارت خوانی، آنقدر هم که به نظر می رسد، روش دشواری نیست. به هنگام انجام تمرینات، متوجه خواهید شد که مطالب خواندنی حاوی مقدار زیادی عبارت تکراری است - گروه کلماتی که بارها در صحبت خود به کار برده اید و یا در نوشته ها خوانده اید. در واقع بعضی از این عبارت ها آنقدر تکرار شده اند که حالت کلمات را به خود گرفته اند، مثل روزنامه، کتابخانه، عید نوروز، بنابراین، و در عین حال.

همچنین، هنگام عبارت خوانی، متوجه خواهید شد که معنی جمله به شما کمک می کند تا عباراتی را که بعد از یکدیگر می آیند پیش بینی کنید. برای مثال، در جملة «من شیرینی را دوست دارم، ولی دندانهایم ...» عبارت پایان دهندة جمله را می توان با توجه به قسمت اول حدس زد. علاوه بر معنی جمله، نحوة علامت گذاری و ترکیب دستوری نیز در عبارت خوانی به ما کمک می کنند. حرف ربط جملات و عبارات را به هم وصل می کند. در بسیاری از مواقع فاعل قبل از مفعول می آید. حروف اضافه قبل از مفعول می آیند. این قوانین، کار عبارت خوانی را آسان تر می سازند.

در نوشته هایی که سنگین تر هستند، یا در آنها از کلمات نا آشنا استفاده شده است، یا سبک نوشته تازه است، یا عبارت ها و جمله ها خیلی جدید هستند، عبارت خوانی دشوارتر است؛ ولی غیرممکن نیست. خواندن مطالب به صورت کلمه به کلمه تنها در مواقعی مطلوب است که صدا و آهنگ کلمات به درک معنی کمک کنند، مثل خواندن یک شعر یا نثر مسجع.

برای تمرین روش عبارت خوانی، ابتدا با مطالب ساده تر کار کنید تا با سرعت بیشتر به عبارت خوانی عادت نمایید. برای این منظور، از کتاب های سادة داستانی، روزنامه ها و مجلات استفاده کنید. این گونه مطالب به شما فرصت می دهند تا فنون عبارت خوانی را در خواندن خود به کار برید و در آغاز با مفاهیم دشوار درگیر نشوید. در حین کار، سعی کنید تا معنی مطالب را از گروه کلمات به دست آورید نه از کلمات به طور مجزا.

تمرینات مربوط به سطح ادراکی در روش عبارت خوانی ؛

1. عبارت خوانی از طریق دسته کردن کلمات: در پاراگراف زیر کلمات به صورت گروه هایی از کلمات که هر یک حاوی یک مفهوم به خصوص هستند دسته بندی شده اند. هنگام مطالعه، به تمامی کلمات محدود شده در داخل خطوط نگاه کنید، ولی به هیچ یک از کلمات به تنهایی نگاه نکنید. سعی کنید تا بدون توجه به یک یک کلمات معنی نهفته در هر یک از این گروه کلمات، یعنی کل عبارت ها را، درک کنید. بدین طریق این پاراگراف را چندین بار بخوانید و هر بار سرعت خواندن خود را افزایش دهید. این کار را آنقدر ادامه دهید تا بتوانید به سرعت معنی عبارت ها را بفهمید و چشمتان به طور خیلی راحت از روی خطوط حرکت کند.

[به هنگام عبارت خوانی] [باید به خاطر داشته باشید] [که عبارات در غالب اوقات] [کوچکترین واحدهای معنی هستند] [که شایسته وقت و توجه شما می باشند.] [یک کلمه وقتی] [رابطه اش با کلمات دیگر اطراف آن] [مشخص شود] [دارای معنی است.]

دسته کردن به ذهن شما کمک می کند تا گروهی از کلمات را به جای یک کلمه به عنوان واحد معانی بشناسد. تصمیم گیری شما در مورد اینکه چه کلماتی را در یک دسته جای دهید و دور آنها را خط بکشید، خیلی زیاد شبیه جریان تفکر شما به هنگام مطالعة عبارت است. بنابراین، دسته کردن کلمات شبیه عبارت خوانی به طریق کند است. این کار انتقال روش کلمه خوانی شما را به روش عبارت خوانی آسان می کند.

2. عبارت خوانی از طریق نقطه گذاری : قدم نزدیک تر به سطح ادراکی عبارت خوانی نقطه گذاری است. پاراگراف زیر به این منظور تهیه شده است. در این پاراگراف ، مرکز هر عبارت با نقطه ای که در بالای آن عبارت گذاشته شده مشخص گردیده است. برای خواندن این پاراگراف، چشمان خود را بر روی این نقطه ها متوقف سازید و سعی کنید تمام عبارت را با نگاه به هر یک از این نقطه ها ببینید. بعد بلافاصله به نقطه بعد حرکت کنید.

· · · ·

« شما می توانید با دقت کردن به نحوه سخنرانی کسانی که خوب

· · ·

سخنرانی می کنند به اهمیت عبارت خوانی پی ببرید.

· · ·

دقت کنید که آنها به هنگام سخنرانی در بین عبارات

·

مکث می کنند.

به داستان ساده ای که برای تمرین عبارت خوانی انتخاب کرده اید برگردید و مراحل فوق را انجام دهید.

3. عبارت خوانی بدون علامت گذاری: پس از چندین بار استفاده از روش های فوق، سعی کنید بدون علامت گذاری و تنها از طریق دسته کردن کلمات در ذهن خود، عبارت ها را بخوانید. این کار را برای مدت 15 تا 20 دقیقه ادامه دهید. از اینکه ممکن است میزان درک شما از مطالب در ابتدا کم باشد نترسید و بکوشید تا به روش کلمه خوانی برنگردید. چند روز تمرین مرتب لازم است تا میزان درک شما به حدی برسد که باعث رضایت خاطر شما گردد.

4. به کشف سرعت مطلوب مطالعه بپردازید: ترس از درک کم مطالب به هنگام خواندن ممکن است خواننده را از رسیدن به سرعت مطلوب مطالعه باز دارد. سرعت مطلوب مطالعه عبارت است از سرعتی که برای میزان معینی از درک لازم است. برای غلبه بر این ترس و افزایش میزان درک، تمرین مربوط به سرعت مطلوب را که در زیر می آید انجام دهید:

یک صفحه از کتاب را با حداکثر سرعتی که می توانید، بخوانید، این سرعت اکتشافی شما نامیده می شود. اهمیت چندانی به درک مطالب ندهید و سعی کنید که سرعت مطالعة خود را فدای درک مطلب نکنید. دفعة بعد، همین صفحه را با سرعت کمتر ولی درک کامل مطالب بخوانید. حال که مطالب را در این بار خواندن کاملاً فهمیدید، میزان درک خود را در بار اول مطالعه تخمین بزنید.

صفحة دیگری را انتخاب کنید و برای فهمیدن کامل مطالب باز هم به روش فوق این صفحه را دو بار بخوانید، یک بار با سرعت اکتشافی و بار دیگر با سرعت کمتر. ولی سعی کنید این دفعه سرعت اکتشافی شما از سرعت اکتشافی دفعه اول کمتر باشد. باز هم، با مقایسة میزان درک خود در دو بار مطالعه، میزان درک خود را در سرعت اکتشافی تخمین بزنید.

این روش دوبار مطالعه (یکی سریع و یکی کند) را با صفحات دیگر کتاب و با کاهش تدریجی سرعت اکتشافی خود آنقدر ادامه دهید تا وقتی که میزان درک شما از بار اول و دوم مطالعه یکی شود. این سرعت مطالعه سرعت مطلوب برای شما خواهد بود.

با این سرعت مطلوب چندین صفحة دیگر را یک بار بخوانید. چون میزان سهل و دشواری مطالب از صفحه ای به صفحة دیگر فرق می کند، سرعت خواندن شما نیز به همین نسبت تغییر خواهد کرد. بنابراین، سرعت مطلوب مطالعه یک دامنة تغییر دارد که بیش از یک نقطه را در بر می گیرد.

برنامه تمرین روزانه : 

پس از انجام تمرینات مختلف مربوط به سطح مکانیکی و ادراکی عبارت خوانی این کتاب، معلوم کنید چه روشی برای شما مناسب ترین است و بکوشید تا یک برنامة تمرین روزانه برای این منظور تدارک ببینید و هر روز قدری از وقت خود را صرف تمرین با این روش مطالعه کنید. برای این کار پیشنهادهای زیر را مورد توجه قرار دهید.

1. ابتدا کتاب را به طور اجمالی بخوانید.

2. بعد با روش دیدزنی کتاب را بخوانید.

3. تمرینات مربوط به حرکت چشم را پیش از شروع به عبارت خوانی انجام دهید تا چشم شما به حرکات منظم و مناسب روش عبارت خوانی عادت کند.

4. تمرین خواندن کتاب داستانی. کتاب های سادة داستانی را عبارت خوانی کنید. سعی کنید در شروع کار برای دو سه پاراگراف اول داستان از روش دسته کردن کلمات یا نقطه گذاری استفاده کنید. بعد هم برای دو سه پاراگراف دیگر از روش دسته کردن ذهنی استفاده کنید.

5. پیشرفت سرعت مطالعة خود را ارزشیابی کنید. هفته ای چند بار، هنگام مطالعة کتاب های داستانی، سرعت مطالعة خود را محاسبه کنید و با مقایسة آنها پیشرفت کار خود را ارزیابی کنید.

6. تمرین خواندن مطالب اجباری. با طی مراحل فوق، یک کتاب سنگین، مثل یک کتاب درسی یا یک مجلة علمی را عبارت خوانی کنید. این درست نیست که می گویند خواندن مطالب علمی با روش عبارت خوانی دشوار است؛ برعکس، در این نوع مطالب عبارت های تکراری بیشتر به چشم می خورند.

7. پیشرفت سرعت مطالعة خود را ارزشیابی کنید. پس از اینکه روش عبارت خوانی را با مطالب اجباری نیز تمرین کردید از طریق محاسبة سرعت مطالعة خود و مقایسة آن با سرعت مطالعة اولیه، پیشرفت خود را ارزشیابی کنید. چون در مطالعة مطالب سنگین تر هدف شما از مطالعه، کسب اطلاعات و درک مفاهیم است نه کسب لذت، بنابراین سرعت مطالعة نیز کمتر خواهد بود.

در تمامی مطالبی که می خوانید، سعی کنید در دو سه پاراگراف اول یکی از تمرینات مربوط به عبارت خوانی را انجام دهید. اگر از میزان درک خود راضی نبودید، دوباره بخوانید. وقتی که بدون دوباره خوانی توانستید عبارت خوانی کنید، دیگر نیازی به انجام تمرینات قبل از مطالعه ندارید. در این مرحله متوجه بهبود سریع سرعت و درک مطالب خواهید بود و ملاحظه خواهید کرد که بدون آگاهی از مکانیسم عبارت خوانی به این روش ادامه می دهید.

منبع:پایگاه اطلاع رسانی حوزه